Τι είναι ο καταρράκτης;

Ο καταρράκτης, είναι η θόλωση του κρυσταλλοειδούς φακού του οφθαλμού και έχει ως συνέπεια τη μείωση της όρασης των ασθενών. Η μείωση της όρασης δημιουργεί προβλήματα σε καθημερινές λειτουργίες και δραστηριότητες των ασθενών, όπως η νυχτερινή οδήγηση, το διάβασμα και η θέαση της τηλεόρασης.

Ο καταρράκτης προκαλείται από ποικίλες αιτίες; η συνηθέστερη αιτία που εμφανίζεται ο καταρράκτης, είναι η φυσιολογική γήρανση, σε άτομα τρίτης ηλικίας, του κρυσταλλοειδούς φακού (γεροντικός καταρράκτης); η χρήση φαρμάκων όπως η κορτιζόνη (φαρμακευτικός καταρράκτης); η παρουσία συστηματικών νοσημάτων; τα τραύματα της κεφαλής (τραυματικός καταρράκτης); να υπάρχει κατά τη γέννηση του ανθρώπου (συγγενής καταρράκτης). Αξίζει να σημειωθεί ότι, στο γεροντικό καταρράκτη γίνεται σταδιακά και με αργό ρυθμό η μείωση της όρασης, με αποτέλεσμα οι ασθενείς να μην το αντιλαμβάνονται, νομίζοντας ότι έχουν φυσιολογική όραση.

Όταν ο καταρράκτης γίνει σημαντικός, όπως έχει αναφερθεί παραπάνω, περιορίζει την όραση των ασθενών τόσο ποσοτικά, όσο και ποιοτικά. Κατά την εξέταση στον οφθαλμίατρο διαπιστώνεται οπτική οξύτητα κάτω από 5/10, ενώ κατά τον κλινικό έλεγχο, γίνεται αντιληπτή από τον οφθαλμίατρο η θόλωση του κρυσταλλοειδούς φακού (βλ. εικόνα). Στην περίπτωση που δεν υπάρχει κάποιο άλλο παθολογικό αίτιο που να μειώνει την όραση του ασθενούς, πραγματοποιείται η τελική διάγνωση για τον καταρράκτη και γίνεται σύσταση χειρουργικής επέμβασης.

Ο καταρράκτης δε μπορεί να βελτιωθεί με κολλύρια ή με φαρμακευτική αγωγή, καθώς η μόνη θεραπεία είναι η χειρουργική αφαίρεση του θολού κρυσταλλοειδούς φακού. Το χειρουργείο καταρράκτη, είναι η συχνότερη χειρουργική επέμβαση που γίνεται στο ανθρώπινο σώμα παγκοσμίως; περίπου το 1% του γενικού πληθυσμού κάθε χρόνο υποβάλλεται σε χειρουργείο καταρράκτη.

Πριν την έναρξη του χειρουργείου καταρράκτη, ο ασθενής λαμβάνει τοπική αναισθησία στον οφθαλμό με χρήση κολλυρίων και μυδρίαση (διαστολή της κόρης). Γενική αναισθησία δεν είναι απαραίτητη, καθώς γίνεται με τη χορήγηση της μέθης. Η  διάρκεια του χειρουργείου, είναι περίπου 15 λεπτά και ο ασθενής είναι ξαπλωμένος κάτω από ένα μικροσκόπιο με έντονο φως. Ο οφθαλμός διατηρείται ανοιχτός, με τη βοήθεια ενός βλεφαροδιαστολέα και κατά την διάρκεια του χειρουργείου ο ασθενής δεν αισθάνεται πόνο ή άλλες ενοχλήσεις. Μετά την αφαίρεση του κρυσταλλοειδούς φακού, τοποθετείται νέος τεχνητός φακός, ο οποίος παραμένει εκεί για το υπόλοιπο της ζωής του ασθενούς.

Το κλασσικό χειρουργείο καταρράκτη πραγματοποιείται με τη χρήση υπερήχων, οι οποίοι τεμαχίζουν και θρυμματίζουν τον κρυσταλλοειδή φακό. Η φακοθρυψία με υπερήχους, λανθασμένα έχει ερμηνευτεί ως Laser.

Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν διαθέσιμα Laser για το χειρουργείο του καταρράκτη, τα οποία πριν την έναρξη της χειρουργκικής επέμβασης, πραγματοποιούν μέρος του χειρουργείου με εξαιρετικά υψηλή ακρίβεια. Εν κατακλείδι, η χρήση Laser,μειώνει τον χειρουργικό χρόνο και το χειρουργικο τραύμα ενω παράλληλα μπορεί να μειώσει τον αστιγματισμό.

Η χρήση laser στο χειρουργείο του καταρράκτη, γίνεται πριν την έναρξη της επέμβασης. Ο ασθενής είναι ξαπλωμένος και μόνον με τοπική αναισθησία (σταγόνες), καθώς επίσης τα βλέφαρα των ασθενών διατηρούνται ανοικτά με την χρήση ενός βλεφαροδιαστολέα. Το Laser με την καθοδήγηση του χειρουργού έρχεται σε επαφή με τον οφθαλμό του ασθενούς, ο οποίος για σύντομο χρονικό διάστημα νιώθει μια ελαφρά αναρρόφηση. Μετά την τοποθέτηση του Laser, το μηχάνημα χαρτογραφεί τον καταρρακτικό φακό με πολλαπλές απεικονιστικές λήψεις. Κατόπιν, το Laser ξεκινά και πραγματοποιεί εν σειρά την καψουλοτομή (του προσθίου περιφακίου), τον θρυμματισμό του κρυσταλλοειδούς φακού (τεμαχίζει τον καταρράκτη) και τέλος πραγματοποιεί τοξοειδής κερατοειδικές τομές για την διόρθωση του αστιγματισμού. Κατά την διάρκεια του Laser οι ασθενείς οφείλουν να μην κινούν το σώμα τους (χέρια, κεφαλή κτλ) καθώς επίσης και να μην ομιλούν για να περιοριστούν οι σωματικές κινήσεις. Η διάρκεια της διαδικασίας δεν ξεπερνά τα 2 λεπτά και οι ασθενείς δεν νιώθουν πόνο. Μετά την ολοκλήρωση του Laser, οι ασθενείς μεταβαίνουν στην κύρια αίθουσα όπου θα λάβει χώρα το χειρουργείο.

Ο ασθενής δε χρήζει νοσηλείας και μεταβαίνει σπίτι του, χωρίς να είναι αναγκαία οφθαλμική επίδεση. Η όραση αποκαθίσταται μετά από μερικές μέρες, ενώ ο ασθενής χρησιμοποιεί κολλύρια για 4 εβδομάδες μετά από το χειρουργείο. Τέλος, υπάρχουν κάποιοι περιορισμοί για 7 ημέρες μετά την χειρουργική επέμβαση; η αποφυγή τριβής του ματιού, η αποφυγή επαφής του ματιού με νερό και σαπουνάδα κατά την διάρκεια προσωπικής υγιεινής, καθώς και η αποφυγή άρσης μεγάλου βάρους.

Όπως έχει αναφερθεί παραπάνω, μετά την αφαίρεση του φυσικού κρυσταλλοειδούς φακού, τοποθετούμε έναν τεχνητό – πλαστικό φακό στη θέση αυτού. Υπάρχουν 3 βασικές κατηγορίες ενδοφθάλμιων φακών, που είναι οι μονοεστιακοί φακοί, που διορθώνουν προϋπάρχουσες μυωπία και υπερμετρωπία. Βασική κατηγορία, επίσης, είναι  οι τορικοί φακοί, οι οποίοι διορθώνουν τον αστιγματισμό. Τέλος, είναι οι πολυεστιακοί ενδοφακοί, που διορθώνουν μερικώς και την πρεσβυωπία. Τα επιδιωκόμενα διαθλαστικά αποτελέσματα, είναι μια σύνθετη διαδικασία που χρειάζεται στενή συνεργασία του οφθαλμιάτρου και του ασθενούς, ώστε να επιτευχθεί ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα για τις ανάγκες του ασθενούς.