Ξηροφθαλμία

Η δακρυϊκή στοιβάδα αποτελείται από τρεις επιμέρους στοιβάδες:

1. Βλεννώδη στοιβάδα, η οποία παράγεται από τον επιπεφυκότα και έχει ως στόχο την προσκόλληση του δακρύου στην επιφάνεια του οφθαλμού.
2. Υδάτινη στοιβάδα, που παράγεται από τον δακρυϊκό αδένα και έχει ως στόχο την εφύγρανση της οφθαλμικής επιφάνειας.
3. Λιπιδική στοιβάδα, η οποία παράγεται από αδένες των βλεφάρων και έχει ως στόχο να περιορίσει την εξάτμιση των δακρύων.

Το σύνδρομο της ξηροφθαλμίας είναι ένα από τα πιο συχνά προβλήματα, που επηρεάζει το γενικό πληθυσμό και μπορεί να προκαλέσει ήπιους οφθαλμικούς ερεθισμούς, μέχρι και σοβαρά οφθαλμικά προβλήματα. Το σύνδρομο αυτό είναι ένας γενικός όρος, που περιγράφει είτε την μειωμένη παραγωγή δακρύων, είτε την αυξημένη εξάτμιση αυτών. Όταν η δακρυϊκή στοιβάδα δεν είναι υγιής, οδηγεί σε μια σειρά από συμπτώματα:

1. Κάψιμο (καύσος)
2. Κνησμός
3. Δακρύρροια
4. Αίσθημα ξένου σώματος 
5. Αύξηση συχνότητας βλεφαρισμού
6. Οφθαλμική ερυθρότητα 
7. Διακύμανση όρασης
8. Φώτο ευαισθησία
9. Οφθαλμικός πόνος
10. Οφθαλμική κόπωση 
11. Αίσθημα βαρέων βλεφάρων  

Παρόλο που υπάρχει η πλειάδα οφθαλμολογικών συμπτωμάτων σε ασθενείς με σύνδρομο ξηροφθαλμίας, το πιο συχνό είναι η δακρύρροια. Το σύμπτωμα αυτό από πολλούς ασθενείς εκλαμβάνεται ως οξύμωρο καθότι η υπέρ έκκριση δακρύων δε μπορεί να συσχετιστεί με την πάθηση της ξηροφθαλμίας. Η δακρύρροια όμως είναι αποτέλεσμα της παθολογικής δακρυϊκής στοιβάδας και του ερεθισμού που προκαλεί, τα οποία ενεργοποιούν τον εγκέφαλο στο να παράξει δάκρυα ώστε να αντιρροπήσει την κατάσταση αυτή. 

Τα πιο συχνά αιτία που προκαλούν το σύνδρομο της ξηροφθαλμίας, είναι:

1. Αλλεργίες
2. Μειωμένη παραγωγή ορμονών, σχετιζόμενη με μεγάλη ηλικία
3. Ορμονολογικές αλλαγές, σχετιζόμενες με εγκυμοσύνη
4. Παθήσεις του θυρεοειδούς
5. Φλεγμονές των βλεφάρων 
6. Φάρμακα (αντιισταμινικά, αναλγητικά, διουρητικά, ψυχιατρικά και αντισυλληπτικά)
7. Σύνδρομο Sjogren
8. Αυτοάνοσα νοσήματα (ρευματοειδής αρθρίτιδα)
9. Χημικά εγκαύματα των οφθαλμών
10. Οφθαλμολογικά χειρουργεία
11. Μειωμένος βλεφαρισμός, σχετιζόμενος με οθόνες υπολογιστών (link with other article)
12. Περιβαλλοντολογικοί παράγοντες (άνεμος, ζεστό και ξηρό κλίμα)
13. Χρήση φακών επαφής
14. Νευρολογικές παθήσεις (νόσος του parkinson, πάρεση προσωπικού νεύρου)
15. Κερατοπάθεια από έκθεση ( όταν τα βλέφαρα δεν κλείνουν εντελώς κατά τη διάρκεια του ύπνου)
16. Μετά από διαθλαστικά χειρουργεία (LASIK ή PRK)
17. Οφθαλμικές φλεγμονές 
18. Σακχαρώδης διαβήτης 
19. Λοιμώξεις κερατοειδούς
20. Έλλειψη βιταμίνης Α

Ο οφθαλμίατρος από το ιστορικό του ασθενούς και από την κλινική εξέταση οφείλει να εντοπίσει την αιτία του συνδρόμου ξηροφθαλμίας και να χορηγήσει τη σωστή αγωγή. Ο κύριος στόχος είναι να μειωθούν όσο το δυνατό περισσότερο τα συμπτώματα που ενοχλούν τους ασθενείς έτσι ώστε να βελτιωθεί τόσο η ποιότητα ζωής τους, όσο και η όραση τους. Δεν είναι πάντα εφικτό να θεραπευτεί πλήρως το σύνδρομο της ξηροφθαλμίας και ο γιατρός μαζί με τον ασθενή πρέπει να θέσουν ένα ρεαλιστικό στόχο που είναι η διαχείριση του συνδρόμου σε βάθος χρόνου.

Αναφορικά με τη θεραπεία υπάρχουν οι ακόλουθες θεραπευτικές προτάσεις:

1. Χρήση τεχνητών δακρύων
2. Χρήση τζελ δακρύων
3. Ζεστά επιθέματα 
4. Υγιεινή βλεφάρων (με πλύσεις)
5. Ένθεση δακρυϊκών βυσμάτων
6. Χρήση φαρμακευτικών κολλυρίων (κολλύρια κυκλοσπορίνης)
7. Χρήση κολλυρίων κορτιζόνης
8. Χρήση κολλυρίου αυτολογου όρου
9. Ειδικές θεραπείες των βλεφάρων και του δέρματος της οφθαλμικής περιοχής

Οι περισσότεροι ασθενείς με σύνδρομο ξηροφθαλμίας που ακολουθούν τις θεραπευτικές οδηγίες επιτυγχάνουν βελτίωση των συμπτωμάτων τους βελτιώνοντας με αυτό τον τρόπο την όρασή τους και την ποιότητα ζωής τους. Επειδή η φύση του συνδρόμου της ξηροφθαλμίας δεν επιτρέπει πλήρη ίαση, οι ασθενείς οφείλουν να επισκέπτονται τον οφθαλμίατρο τους και όποτε είναι αναγκαίο η θεραπεία τους θα πρέπει να αναπροσαρμόζεται.